Kat houding
De vecht-of-vluchtreactie bij katten treedt altijd op wanneer een mogelijke tegenstander onder de zogenaamde kritische afstand komt. De fluwelen poot blijft in een wachtpositie, maar is in de hoogste staat van paraatheid. Je kunt hier meer leren over dit instinctieve kattengedrag.
"Moet ik blijven en mezelf verdedigen? Of wil je liever snel wegrennen?": Kat bij aandacht toont vecht-of-vluchtreactie - Shutterstock / kombattle
Wanneer je katten onder elkaar ziet of een vreemde kat benadert, kun je meestal de vecht-of-vluchtreactie waarnemen. In een oogwenk beslist de fluwelen poot of het veilig of in gevaar is, aanvallen of wegrennen.
Wat gebeurt er in de vecht- of vluchtreactie?
Als zich een situatie voordoet waarmee katten niet vertrouwd zijn of potentieel gevaarlijk voor hen zijn, passen hun hele lichaam, zintuigen en hersenen zich aan de vecht-of-vluchtreactie aan. Dit is een instinctief gedrag dat op deze of soortgelijke manier kan worden waargenomen bij bijna alle dieren en ook bij mensen. Op dat moment pauzeert de kat, blijft versteend en is aandachtig gespannen van het puntje van zijn staart tot zijn oren. De hersenen sturen een alarmsignaal naar het lichaam en de bijnierschors laat een adrenalinestoot los. Dit gaat door het sympathische zenuwstelsel en stroomt door de bloedbaan totdat het hele lichaam en geest alert zijn.
Er treedt acute stress op, adrenaline komt vrij, cortisol komt vrij, de hartslag, ademhalingsfrequentie en polsslag versnellen. De bloeddruk stijgt, de bloedsuikerspiegel en het bloedvet stijgen, de pupillen verwijden zich, de zintuigen zijn klaarwakker en aangescherpt. De spieren worden gespannen, het immuunsysteem wordt tijdelijk uitgeschakeld, evenals de spijsvertering, stofwisseling en geslachtsdrift - alle energie wordt nu gebruikt voor de vecht-of-vluchtreactie.
Als de kat zich daadwerkelijk bedreigd voelt en denkt de tegenstander aan te kunnen, zal hij blijven, maar duidelijk defensief gedrag vertonen, bijvoorbeeld door te sissen, over een kat gebogen te staan of met zijn poten te sjorren. Als de dreiging niet op deze manier kan worden verdreven, moet deze duidelijker worden en aanvallen - er ontstaat een gevecht. Als de tegenstander te machtig lijkt of als de kat onzeker is, zal hij vluchten.
Behoefte aan nabijheid en afstand tot katten
Wanneer de vecht-of-vluchtreactie wordt geactiveerd, hangt af van de zogenaamde kritische afstand. Dit beschrijft de afstand waarop katten zich bedreigd voelen door een potentiële tegenstander en moeten beslissen of ze zich defensief (vluchten) of aanvallend (vechten) gaan gedragen. De kritische afstand kan echter over het algemeen niet worden gekwantificeerd met behulp van specifieke meters of centimeters, omdat de respectieve afstand door veel verschillende factoren wordt bepaald.
Een van deze factoren is bijvoorbeeld de individuele afstand van elke kat. Dit is de kleinste aanvaardbare afstand die de kat kan verdragen van een soortgenoot, een ander dier of mens die mogelijk gevaarlijk of onaangenaam kan worden. De individuele afstand hangt bijvoorbeeld af van de persoonlijkheid van de kat - angstige katten hebben een grotere behoefte aan afstand, vertrouwende katten laten anderen dichterbij komen. Huistijgers die nauwelijks slechte ervaringen hebben, voelen ook een kleinere individuele afstand dan dieren die al veel slechte dingen hebben meegemaakt.
De context bepaalt ook de kritische afstand. Als de kat bijvoorbeeld een goed beschermde schuilplaats in de buurt kent, bijvoorbeeld een boom of zijn huis, zal hij de potentiële dreiging dichterbij laten komen. De kritische afstand is veel groter op vlak, onbeschermd terrein. Als ze de keuze hebben, vluchten katten het liefst - een gevecht ontstaat meestal alleen als de kritische afstand zo snel wordt genegeerd dat de vriend met de pelsneus geen tijd meer heeft om te vluchten. Als je bijvoorbeeld plotseling een vreemde kat wilt aaien en hem wilt verrassen met je genegenheid, zal hij zichzelf verdedigen met zijn klauwen en mogelijk zelfs pijnlijke beten. Als je de kritische afstand respecteert en het aan de pelsneus overlaat of ze je willen leren kennen of niet, is de kans op een aanval erg klein.
Speelgedrag van de kat: denk aan verschillende stijlen
Territoriumgedrag van katten en katers
Herken gedragsstoornissen bij katten